Menu

Ból jako powikłanie chemioterapii

Ból związany z chorobą nowotworową zwykle kojarzy się z rozwojem miejscowym nowotworu, który uciskając wrażliwe nerwowo struktury, w tym także same nerwy, powoduje odczucia bólowe. Jednakże również sam proces leczenia może być przyczyną powstawanie bólu. Leczenie lekami cytotoksycznymi, czyli chemioterapia może powodować powstawanie dolegliwości bólowych lub nałożenie się ich na już wcześniej istniejące objawy bólowe. Należy sobie zdawać sprawę z tego faktu, gdyż jest to ważne dla zrozumienia źródła bólu i wdrożenia odpowiedniego leczenie przeciwbólowego.

Ból związany z działaniem leków przeciwnowotworowych jest wynikiem uszkodzenia struktur nerwowych. Dotyczy on około 5%-35% chorych poddanych chemioterapii. Im więcej leków stosowanych jest w chemioterapii tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia nerwów. Ból występuje najczęściej w postaci parestezji - nieprzyjemnych doznać czuciowych, takich jak mrowienia, uczucie gorąca lub zimna, pieczenia (zwłaszcza w zakresie dłoni i stóp), a także bolesnych skurczów.

Objawy te występują najczęściej w przypadku uszkodzeń nerwów obwodowych, ale mogą występować także w przypadku podwyższonego poziomu potasu (hiperkaliemia) lub obniżonego poziomu wapnia (hipokalcemia). Oba te stany zaburzeń metabolicznych mogą występować w przebiegu choroby nowotworowej, być związane z przyjmowaniem różnych leków, nie tylko stosowanych w leczeniu nowotworu. Należy je bezwzględnie wykluczyć rozpoznając uszkodzenia układu nerwowego związanego ze stosowaniem chemioterapeutyków.

Ból związany z chemioterapią jest obserwowany najczęściej w przypadku stosowania takich leków jak cisplatyna, oksaliplatyna, paklitaksel, cytarabina, docetaksel, doksorubicyna, winkrystyna i inne. Leki te uszkadzają bezpośrednio włókna nerwowe, powodując odczuwanie bólu. Ból taki nazywamy bólem neuropatycznym. Leczenie tego bólu jest bardzo trudne i wymaga wielokierunkowego podejścia zarówno do jego przyczyn, jak i sposobów postępowania . Dodatkowym problemem w przypadki bólu neuropatycznego związanego z uszkadzającym działaniem leków przeciwnowotworowych jest to, że często nakładają się one na już istniejące różne rodzaje bólów, w tym także neuropatyczne innego pochodzenia.
Leczenie bólu należy rozpocząć od dokładnego wywiadu lekarskiego, który ma na celu ocenienie, czy ból występował już przed leczeniem, jakie było jego nasilenie i jak przebiegała jego ewolucja po włączeniu leczenia przeciwnowotworowego. Ból związany z uszkodzeniem nerwów po cytostatykach może pojawić się nawet już po zakończeniu leczenia i trwać długotrwale.

Standardowe postępowanie przeciwbólowe, z wykorzystaniem leków mających jedynie działanie zmniejszające odczucie bólu, może okazać się niewystarczające. Ze względu na mechanizm bólu, związany z uszkodzeniem nerwów, może być konieczne stosowanie takich leków jak sterydy, leki przeciwdepresyjne i leki przeciwdrgawkowe. Działają one poprzez zmniejszenie stanów zapalnych uszkadzających włókna nerwowe, zmniejszenie objawów uciskowych oraz zmniejszając przewodnictwo impulsów nerwowych. Dopiero skojarzenie tych wszystkich mechanizmów leczenia bólu może dać pozytywny efekt w postaci zmniejszenia lub zlikwidowania dolegliwości bólowych.


Opracowanie:
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, prof. ndzw. GUMed
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku


» powrót na początek strony

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA