Menu

Ból w chorobie nowotworowej

Zachorowalność na nowotwory wzrasta z każdym rokiem. W Polsce co roku rozpoznaje się ponad 150 tysięcy nowych zachorowań rocznie. Ze względu na brak powszechnych, stałych programów wczesnego wykrywania nowotworów (poza rakiem piersi i rakiem szyjki macicy) oraz późne objawy, z którymi pacjent zgłasza się do lekarza, wyniki leczenia nowotworów w naszym kraju odbiegają niekorzystnie od uzyskiwanych w innych krajach Europy Zachodniej i USA.

Wielu pacjentów (szacuje się, że jest to grupa około 200 tysięcy) jest leczona jedynie paliatywnie lub objawowo. Jednym z objawów choroby, najbardziej dokuczliwym i obniżającym jakość życia w chorobie nowotworowej, jest ból. Objaw ten dotyczy w różnym stopniu i w różnych okresach choroby nawet 80% chorych. Pisząc i mówiąc o tym, przytaczamy fakty, często bez zastanawiania się, dlaczego tak musi być.

A może pytanie należy postawić inaczej: dlaczego tak jest, skoro wiedza o leczeniu bólu jest szeroko dostępna, studenci otrzymują tę wiedzą w trakcie studiów medycznych, organizuje się liczne kursy, istnieje szeroko dostępne piśmiennictwo na ten temat?

W arsenale leczenia bólu, w tym tego w chorobie nowotworowej, jest wiele skutecznych leków, których użycie może skutecznie go wyeliminować.
Leki te są zazwyczaj stosowane według t.zw. drabiny analgetycznej, która określa, jakie leki powinny być stosowane w pierwszej kolejności i jak postępować w sytuacji, gdy lek z danej grupy nie działa, lub przestaje działać. Ponadto, jest wiele możliwości leczenia bólu metodami innymi niż farmakologiczne lub w skutecznym połączeniu z lekami. Należą do nich m.in. blokady nerwowe, wyłączenia nerwów poprzez ostrzyknięcie ich środkami niszczącymi przewodnictwo impulsów nerwowych, ograniczenie zmian zapalnych w otoczeniu nerwów i wiele innych.

Dlaczego więc bardzo często pacjenci z zaawansowaną chorobą nowotworową skarżą się na ból, a objaw ten stał się nierozerwalnie związany z tą chorobą?
Jedną z przyczyn jest mimo wszystko ograniczenie dostępności do zajmujących się tym problemem specjalistycznych poradni (niedostateczna refundacja ze strony NFZ ośrodków leczenia bólu, zbyt małe kontrakty ograniczające możliwości leczenia chorych). Nie należy zapominać także o problemach w komunikacji lekarza z pacjentem. Należy pamiętać, że w sytuacji mniejszego zainteresowania lekarza pogłębionym wywiadem na temat bólu, pacjent z dużą stanowczością powinien sygnalizować taki problem poprzez opis konkretnych sytuacji, w których cierpi, jak i szczegółowego opisania swojego bólu lekarzowi. Najlepiej, przygotować się wcześniej na taką wizytę wypisując na kartce swoje obserwacje dotyczące bólu. Ważne są tu takie informacje jak: gdzie i w jakich sytuacjach boli, jak silny jest ten ból, w jaki sposób ogranicza on codzienne czynności czy też dotychczasowe podjęte próby leczenia.

Następnym problemem, z którym spotykamy się odnośnie leczenia bólu w chorobie nowotworowej jest niechęć lekarzy, ale i pacjentów do stosowania preparatów opioidowych. Klasycznym już „problemem” jest myślenie o ewentualnym uzależnieniu się chorego od leków narkotycznych. Najczęściej wynika to po prostu z niewiedzy. Dziś jest już powszechnie wiadomo, że leki opioidowe stosowane w leczeniu bólu nie mają działania uzależniającego i po dobraniu właściwej substancji czynnej, formy podania leku i dawki są uważane za bardzo bezpieczne, choć ważniejszą ich cechą jest wysoka skuteczność działania szczególnie w silnym bólu, z którym nie radzą sobie inne leki.

Należy także pamiętać, że gdy ból się pojawia, pacjent powinien zgłosić się z tym problemem jak najszybciej do lekarza. Samoleczenie bólu, przypadkowy dobór leków, dawki, częstotliwości ich zażywania, zazwyczaj kończy się wystąpieniem powikłań (jak np. zapalenie błony śluzowej żołądka i dodatkowy ból z tym związany, krwawienie z przewodu pokarmowego i narastająca anemia) uniemożliwia skuteczne leczenie przez lekarza w oparciu o prawidłowe sposoby terapii.

Niestety, szeroka dostępność do leków przeciwbólowych, które można kupić bez recepty, wszechobecne reklamy oferujące produkt bez analizy przyczyn, nie sprzyjają skutecznemu leczeniu bólu w oparciu o jego przyczyny. Pacjent powinien unikać niekontrolowanego sięgania po takie leki bez uprzedniej wizyty u lekarza (najlepiej specjalisty), gdyż za nieskuteczne ich działanie i szkody wynikłe z nieznajomości ich działania ubocznego będzie winny jedynie on sam.

Opracowanie:
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, prof. ndzw. GUMed
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku


» powrót na początek strony

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA