Chirurgia robotowa – daleki skok w technologiach medycznych

Fot. Chirurgia robotowa, ©2018 Intuitive Surgical, Inc.

Nowoczesne technologie zmieniają oblicza medycyny. Leczenie chorych diagnozowanych jedynie na podstawie wywiadu i badania lekarskiego już dawno zyskało wiele nowych możliwości, takich jak badania wziernikowe (np. gastroskopia, kolonoskopia, bronchoskopia) czy nowoczesne obrazowanie narządów za pomocą tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego. Jeszcze nowsze narzędzia diagnostyczne, jak pozytronowa emisyjna tomografia (PET) w połączeniu z tomografią komputerową (PET/CT) pozwalają na bardzo szczegółową analizę różnych zmian chorobowych w całym organizmie.

Także w samych sposobach leczenia obserwuje się postęp w zastosowaniu różnych osiągnięć technicznych, jak np. metody leczenia zmian niedokrwiennych mięśnia sercowego technikami kardiologii inwazyjnej. W chirurgii od dawna znajdują zastosowanie urządzenia do elektrycznego tamowania krwawienia (elektrokoagulacja) czy ręczne detektory promieniowania gamma (gamma-kamery) do śródoperacyjnej oceny umiejscowienia węzłów chłonnych. Przykłady zastosowania najnowocześniejszych zdobyczy i osiągnięć nauki w medycynie można by wymieniać bez końca.

Jedną z technik, która pozwala na prawdziwy skok jakościowy w specjalnościach zabiegowych są roboty chirurgiczne. Techniki mało inwazyjne są stosowane od ponad 20 lat. Niektóre z nich są standardem postępowania w każdym szpitalu chirurgicznym (laparoskopowe wycięcie pęcherzyka żółciowego, laparoskopowe wycięcie wyrostka), inne stanowią standardy postępowania w ośrodkach o wyższym stopniu referencyjności (jak np. laparoskopowe wycięcie jelita grubego, laparoskopowe wycięcia guzów nadnerczy i inne).

Naturalnym rozwojem technik laparoskopowych, polegających na operowaniu poprzez narzędzia wprowadzone do jamy brzusznej przez niewielkie nacięcia w powłokach są techniki chirurgii robotowej. Określenie „chirurgia robotowa“ stosuje się dla wykonywania zabiegów operacyjnych z użyciem skomplikowanych elementów robotyki, dzięki której chirurg może „operować“ w innym miejscu niż jest pacjent. Poprzez układy informatyczne możliwe jest przesyłanie informacji o ruchach dłoni chirurga do wprowadzonych do jamy ciała narzędzi chirurgicznych. Narzędzia te same w sobie stanowią dzieło sztuki inżynierskiej, gdyż, w odróżnieniu od narzędzi laparoskopowych, mogą dokładnie naśladować wszystkie ruchy ręki, a nawet je przewyższać poprzez działanie w zakresie 360 stopni. Zabiegi robotowe charakteryzują się wyjątkową precyzją oraz małą inwazyjnością, co skutkuje wysoką efektywnością operacji i znacznym ograniczeniem ryzyka powikłań pooperacyjnych.

Fot. - Robot chirurgiczny Da Vinci,
©2018 Intuitive Surgical, Inc.

Fot. - Robot chirurgiczny Da Vinci,
©2018 Intuitive Surgical, Inc.

Zabiegi robotowe są wykorzystywane przede wszystkim do przeprowadzania zabiegów chirurgicznych m.in. w obszarze urologii, ginekologii i chirurgii ogólnej. Pacjent operowany z pomocą robota zazwyczaj wymaga zużycia mniejszej ilości leków oraz krwi do transfuzji, szybciej może też opuścić szpital i wrócić do codziennego życia.

Z roku na rok dynamicznie wzrasta liczba operacji z wykorzystaniem tej technologii. Szacuje się, że w tym roku na świecie zostanie przeprowadzonych blisko milion operacji i zabiegów chirurgicznych przy wykorzystaniu systemów robotowych.

W licznych pracach naukowych przytacza się kwestie mniejszej ilości powikłań pooperacyjnych, skrócenie czasu hospitalizacji czy potrzeby śródoperacyjnej zmiany techniki operowania z małoinwazyjnej na tradycyjną, z otwarciem jamy brzusznej (tzw. „konwersja”). Różnice te obserwuje się na korzyść chirurgii robotowej nawet porównując wyniki leczenia z zabiegami laparoskopowymi. U chorych operowanych w obrębie odbytnicy obserwuje się najniższy odsetek nieszczelności zespoleń po zabiegach robotowych niż po zastosowaniu innych technik operacyjnych.

Ograniczeniem dostępności zabiegów robotowych jest dość wysoka cena urządzeń i sprzętu jednorazowego używanego do zabiegów. Jednak korzyści, polegające na uzyskiwaniu bardzo dobrych efektów leczenia, w tym funkcjonalnych, wynikające z dokładnego, delikatnego i precyzyjnego wykonania zabiegów coraz częściej przeważają nad ograniczeniami finansowymi. Dotyczy to szczególnie operacji w obrębie prostaty, ale nie tylko. W Polsce zabiegi urologiczne z użyciem robotów chirurgicznych wykonuje się już w 3 ośrodkach, a planowanych jest otwarcie dalszych.

Opracowanie: Onkonet.pl

Redakcja dziękuje firmie Synektik S.A. za udostępnienie materiałów graficznych