Działanie kwasów omega-3 u chorych poddanych zabiegom z powodu nowotworów przewodu pokarmowego

Nowotwory przewodu pokarmowego, do których należą m.in. rak żołądka i rak jelita grubego, stanowią grupę nowotworów, których podstawową formą leczenia jest ich operacyjne usunięcie wraz z częścią (jelito grube) lub zazwyczaj całością (żołądek) narządu. Zabiegi operacyjne są związane z wieloma różnymi powikłaniami, których częstość i natężenie zależy m.in. od prawidłowego odżywienia, obniżenia odporności organizmu, stresu dla organizmu jakim jest sam zabieg operacyjny oraz procesów zapalnych.

Wiele aktualnych badań wskazuje na fakt, że odpowiednie przygotowanie żywieniowe wprowadzone przed zabiegiem operacyjnym może korzystnie wpływać na obniżenie powikłań pooperacyjnych, a nawet na wyniki samego leczenia nowotworu. W licznych badaniach wykazano, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (ang. PUFA – PolyUnsaturated Fatty Acids) mają działanie immunomodulacyjne i przeciwzapalne, wpływając korzystnie na zmniejszenie niekorzystnych procesów zapalnych i powikłań związanych z leczeniem. Uważa się, że mają korzystny wpływ na gojenie się ran operacyjnych oraz wspierają procesy immunologiczne, zachodzące po zabiegach operacyjnych.

Korzystne działanie kwasów omega-3 wykazano także w wielu innych chorobach, które mogą współistnieć u chorych onkologicznych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia immunologiczne, cukrzyca czy reumatoidalne zapalenie stawów. Nie należy o tym zapominać kwalifikując chorych z rakiem jelita grubego i rakiem żołądka do leczenia uzupełniającego jakim jest chemioterapia przed- lub pooperacyjna. Istnieją silne dowody naukowe poświadczające, że spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 wiąże się z obniżeniem poziomu trójglicerydów w surowicy (głównie poprzez regulację syntezy triacylogliceroli w wątrobie i jelitach).

Wynika z tego pośrednie działanie przeciwmiażdżycowe kwasów omega-3 oraz co za tym idzie, protekcyjne na mięsień sercowy, układ krążenia obwodowego i ośrodkowego, zapobiegając chorobie niedokrwiennej serca powikłanej zawałem, udarom mózgu. Poprzez wpływ na syntezę prostaglandyn, prostacyklin, leukotrienów, modulują skłonność do wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Ponadto mają one wpływ na regulację ciśnienia tętniczego oraz gospodarki węglowodanowej. Sprzyjają prawidłowemu przekaźnictwu neuronalnemu oraz stabilizacji błon komórkowych neuronów kory.

Kwasy tłuszczowe omega-3 (zwane też kwasami tłuszczowymi n-3 lub ω-3) należą do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W ich cząsteczce ostatnie wiązanie podwójne w łańcuchu węglowym znajduje się przy trzecim, licząc od końca, atomie węgla. Do tej grupy należą pełniące ważną rolę w organizmie człowieka:

• kwas eikozapentaenowy (ang. eicosapentaenoic acid, EPA )
• kwas dokozaheksaenowy (ang. docosahexaenoic acid, DHA )
• kwas α-linolenowy (ang. α-linolenic acid, ALA )

Kwasy tłuszczowe nienasycone dostarczane do organizmu z pożywieniem mogą ulegać przemianom enzymatycznym, na szlaku których powstają niezbędne fizjologicznie substancje np. eikozanoidy. Są to hormony tkankowe o szerokim spektrum działania, znane jako: prostaglandyny (PG), prostacykliny (PGI), tromboksany (TXA) oraz związki niecykliczne: leukotrieny (LT) i lipoksyny (LX). Współgrają w mechanizmach regulacyjnych czynności układu sercowo– naczyniowego, ciśnienia krwi, krzepnięcia, formowania się skrzepów wewnątrznaczyniowych, kontroli procesów zapalnych i immunologicznych. Ponadto budują fosfolipidy, estry cholesterolu, które tworzą struktury błonowe w praktycznie wszystkich komórkach organizmu człowieka.

W badaniu Yu i wsp. [1] przeprowadzono metaanalizę (ocenę wyników wielu prac z danego tematu) badań oceniających działanie kwasów wielonienasyconych u chorych z nowotworami przewodu pokarmowego. Badanie to wykazało, że istnieje korzystny wpływ ich zastosowania na poprawę stanu odżywienia chorych oraz funkcje immunologiczne organizmu, co miało odbicie w poziomie limfocytów: wzrost poziomu albuminy w surowicy krwi oraz limfocytów T4 i obniżenie markerów zapalnych, takich jak CRP (C-reactive protein), interleukiny 6 (IL-6) i limfocytów T8.

Z kolei w badaniu opublikowanym w tym roku w Clinical Nutrition [2] autorzy wykazali, że suplementacja żywieniowa z wykorzystaniem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 działa korzystnie na proces leczenia chorych z rakiem przełyku i żołądka poddanych chemioterapii paliatywnej z wykorzystaniem leków przeciwnowotworowych takich jak epirubicyna, oxaliplatyna i capecytabina. Korzystny wpływ kwasów omega-3 w procesie leczenia za pomocą chemioterapii systemowej potwierdzają także badania Lee i wsp. [3], którzy oceniali ich działanie u chorych z rakiem jelita grubego.

Podstawowym źródłem kwasów grupy omega-3 w diecie są rośliny i produkty pochodzenia roślinnego: oleje roślinne (rzepakowy, lniany, sojowy, olej z orzechów włoskich i makadamia) oraz produkty, jak: orzechy włoskie, migdały, nasiona szałwii, soi, kiełki zbóż, ziarna rzepaku i lnu, a także glony. Ponadto, głównym źródłem pokarmowym kwasów DHA i EPA są tłuste ryby morskie – np. łosoś, śledź, sola, dorsz, zwłaszcza te wolnożyjące oraz owoce morza.

Należy także pamiętać o produktach przemysłowych zawierających kwasy omega-3, które są często i szeroko stosowane w suplementacji doustnej u chorych przygotowywanych do zabiegów operacyjnych oraz stosowanych w trakcie leczenia, zarówno w okresie pooperacyjnych jak i w trakcie chemioterapii systemowej.

Opracowanie: Onkonet.pl