Prehabilitacja żywieniowa – niezbędny aspekt kompleksowego przygotowania pacjenta z chorobą nowotworową do zabiegu operacyjnego

Jednym z najważniejszych aspektów przygotowania pacjenta do zabiegu operacyjnego jest ocena ryzyka powikłań związanych z procedurą chirurgiczną. Każdy zabieg operacyjny obarczony jest potencjalnymi powikłaniami, które mogą wystąpić zarówno w trakcie zabiegu jak i w okresie pooperacyjnym.

Powikłania te są związane z samą chorobą (umiejscowienie nowotworu, stopień zaawansowania miejscowego, konieczność wykonania rozległej procedury chirurgicznej), z techniką chirurgiczną (zespolenia w obrębie przewodu pokarmowego wykonywane ręcznie lub za pomocą staplerów) a także z chorobami współistniejącymi, takimi jak miażdżyca naczyń krwionośnych, choroby mięśnia sercowego (niewydolność, arytmia, niedotlenienie), choroby układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma) i wiele innych.

Przy tak wielu aspektach, branych pod uwagę przy ocenie stanu ogólnego pacjenta i szacowaniu skutków zabiegu operacyjnego, nie wolno zapominać o aspektach żywieniowych, o stopniu odżywienia pacjenta kwalifikowanego do operacji.

Utrata masy ciała powyżej 10% stanowi objaw niedożywienia i jest wskazaniem do zastosowania suplementacji żywieniowej. Dodatkowo uważa się, że okres powyżej 7 dni niewystarczającego odżywiania doustnego jest maksymalnym dopuszczalnym okresem, który pacjent onkologiczny może tolerować bez leczenia żywieniowego.

Zmiany metaboliczne zachodzące w organizmie w chorobie nowotworowej, brak apetytu spowodowany zmianami psychiki chorego i zaawansowanie procesu chorobowego są wskazaniem do wdrożenia leczenia żywieniowego od początku kontaktu z lekarzem w celu przeprowadzenia pacjenta przez cały proces diagnostyczno-leczniczy w jak najlepszym stanie odżywienia, warunkującym jak największe ograniczenie powikłań związanych z leczeniem, a co za tym idzie, zwiększenie szansy na prawidłowe wykonanie leczenia w sposób ciągły, bez konieczności jego wydłużania bądź przerywania. Z tego względu żywienie chorego należy rozpocząć jak najszybciej, jeszcze przed hospitalizacją.

Według zaleceń ESPEN pierwszym krokiem w zapobieganiu niedożywienia u chorych onkologicznych powinno być przewidywanie jego wystąpienia związane ze stanem pacjenta, stopniem zaawansowania choroby i planowanym procesem leczenia. Ma to duże znaczenie praktyczne, gdyż chorzy ci, obarczeni ryzykiem zaburzeń odżywiana odnoszą korzyści z leczenia żywieniowego prowadzonego przez 10-14 dni przed planowaną operacją. Dotyczy to zarówno poprawy wyników leczenia jak i jakości życia chorego.

Opublikowane wytyczne dotyczące kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (ERAS) omawiają i zalecają standardy okołooperacyjnego postępowania żywieniowego, ale nie podają informacji o potrzebie oceny stopnia odżywienia na długo przed zabiegiem operacyjnym. A przecież czas pomiędzy wstępną diagnozą a rozpoczęciem leczenia można wykorzystać do poprawy odżywienia chorego, a co za tym idzie, zwiększenia możliwości przeprowadzenia kompleksowego leczenia z jak najmniejszym ryzykiem powikłań związanych ze stanem ogólnym pacjenta. Korzyści z włączenia w okresie przedoperacyjnym dodatkowego żywienia opartego o specjalistyczne doustne preparaty żywieniowe zostały udowodnione w prospektywnym badaniu randomizowanym i powinny być stosowane u każdego chorego, także w przypadku, gdy nie stwierdza się klinicznych cech niedożywienia. Problemy prawidłowego odżywiania pacjenta powinny być brane pod uwagę i analizowane na każdym etapie leczenia, zarówno w okresie przygotowywania do zabiegu, w okresie okołooperacyjnym i pooperacyjnym a także po wyjściu ze szpitala, który to okres jest często przygotowaniem do następnego etapu leczenia.

Opracowanie:
Onkonet.pl