Leczenie żywieniowe w kontekście raportu „Ocena terapii żywieniowej w polskich szpitalach”

Związek pomiędzy staniem odżywienia a przebiegiem procesu leczenia

Choroba nowotworowa jest nieodłącznie związana z problemami z odpowiednim odżywieniem. Występujące w niej problemy żywieniowe związane są z różnymi stanami klinicznymi, do których należą m.in osłabienie łaknienia, niechęć do przyjmowania pokarmów, trudności w połykaniu, zaburzenia wchłaniania czy upośledzenie normalnego pasażu jelitowego. Bardzo często problem niedożywienia jest złożony i trudno wskazać jego jednoznaczną przyczynę.

Właściwa ocena stopnia odżywienia chorego na etapie diagnostyki, przed rozpoczęciem leczenia, ma olbrzymie znaczenie dla możliwości przeprowadzenia skutecznej terapii przy jak najmniejszym prawdopodobieństwie wystąpienia powikłań związanych z niedostateczną podażą białkowo-kaloryczną.

Do klasycznych parametrów określających istnienie niedożywienia należy utrata masy ciała większa niż 10% występująca w okresie ostatnich 3 - 6 miesięcy w stosunku do wagi poprzedniej, stężenie albuminy w surowicy krwi poniżej 35 g/L a także indeks masy ciała (Body Mass Index) poniżej 18,5.

Oceniając stan chorego należy pamiętać o następujących faktach:

Na podstawie badań wieloośrodkowych, prowadzonych przez lekarzy z Kliniki Chirurgii Onkologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego wynika niestety, że zajmowanie się problemami odżywienia pacjenta przed leczeniem chirurgicznym jest różnie traktowane w wielu polskich ośrodkach. W ponad 50% nie oznacza się wskaźników stanu odżywienia, jakimi są poziom białka całkowitego i albumin. Istnieją duże rozbieżności w zakresie zwracania uwagi na przygotowanie żywieniowe pacjenta do leczenia jak i monitorowanie stanu odżywienia w trakcie leczenia.

Niepokojące ustalenia raportu „Ocena terapii żywieniowej w polskich szpitalach”

Jak pokazuje najnowszy raport „Ocena terapii żywieniowej w polskich szpitalach” Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu co najmniej 30 proc. pacjentów w polskich szpitalach jest niedożywionych. Aby prawidłowo zdiagnozować pacjenta wymagane jest przeprowadzenie oceny stanu odżywienia oraz wypełnienie odpowiednich dokumentów takich jak skala NRS (Nutritional Risk Screening 2002), która ocenia ryzyko wystąpienia niedożywienia.

Raport wykazał, że prawie 60 proc. pacjentów badanych skalą NRS nie otrzymało zalecanego żywienia. Ministerstwo Zdrowia w 2012 roku wprowadziło obowiązek oceny stanu odżywienia przy przyjęciu pacjenta do szpitala dla wszystkich oddziałów, poza oddziałem ratownictwa. U dzieci poprzez siatki centylowe, natomiast u dorosłych na podstawie NRS, SGA. Niestety ten obowiązek nie jest wystarczająco spełniany. Obowiązkowa ocena wykonywana jest często za późno, przy wypisie pacjenta, bądź jej wyniki nie są traktowane jako podstawa do wdrożenia leczenia żywieniowego.

Według badania wśród pacjentów żywionych dojelitowo tylko 35 proc. z nich otrzymało odpowiednią liczbę kalorii, a tylko co 5 mógł liczyć na właściwą ilość białka w diecie. Niepokojąca jest również różnica pomiędzy planowanym a rzeczywistym czasem trwania żywienia. W ponad 25 proc. przypadków podaż była inna niż pierwotnie zaplanowano. To wszystko umacnia w przekonaniu, że konieczne są działania na rzecz poprawy nawyków lekarzy i stanu wiedzy osób prowadzących leczenie żywieniowe, tak, aby umożliwić prawidłowe leczenie żywieniowe wszystkich pacjentów.

Około 11% pacjentów rozwija objawy niedożywienia w trakcie pobytu w szpitalu. Jest to tzw. zjawisko niedożywienia szpitalnego, które doprowadza do większej liczby powikłań, znaczącego przedłużenia pobytu w szpitalu i wyższych kosztów leczenia. Pacjent niedożywiony kosztuje dwa razy więcej niż pacjent prawidłowo odżywiony.

Istniejąca sytuacja wymaga szczególnej uwagi, zwłaszcza w przebiegu leczenia onkologicznego

Wsparcie żywieniowe chorego w okresie przed-, w trakcie i po leczeniu jest niezwykle ważne dla zapewnienia skuteczności leczenia oraz korzystne wpływa na chorego w wielu płaszczyznach. Powinno być stosowane rutynowo i rozważane przez lekarzy zarówno na etapie diagnostyki jak i leczenia, a także w okresie rekonwalescencji. Brak suplementacji żywieniowej w chorobie nowotworowej może utrudnić planowany przebieg leczenia i niekorzystnie odbić się na jego wynikach.

Na problem istotności prawidłowego odżywienia w przebiegu leczenia onkologicznego powinni zwrócić uwagę zarówno lekarze prowadzący leczenie pacjenta, decydenci systemu opieki zdrowotnej oraz sami pacjenci i ich rodziny.

Opracowanie: Onkonet.pl