Rak szyjki macicy – można go wyeliminować jako chorobę, potrzeba tylko odpowiednich decyzji

Niedługo Australia może być pierwszym państwem na świecie, w którym zostanie całkowicie wyeliminowany rak szyjki macicy. Będzie to możliwe dzięki dwóm programom profilaktyki – rozpoczętemu w 1991 r. programowi badań profilaktycznych oraz realizowanemu od 2007 roku programowi szczepień przeciwko wirusowi HPV.

Najczęstszą przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy jest infekcja wirusem HPV. Aż 99% przypadków raka szyjki macicy ma swoje źródło we wcześniejszej infekcji wirusem HPV.
Wirusy HPV (ang. - human papillomavirus), czyli wirusy brodawczaka ludzkiego są bardzo szeroko rozpowszechnione wśród ludzi. Główną drogą zakażenia są kontakty bezpośrednie, a więc seksualne oraz poprzez dotyk. Wirus jest stosunkowo odporny na czynniki środowiskowe i środki dezynfekcyjne.

U kobiet większość zakażeń HPV obserwuje się u pomiędzy 16 a 26 rokiem życia. Szacuje się, że około 70 - 80% osób aktywnych seksualnie przebędzie zakażenie wirusem HPV, zazwyczaj nie wiedząc o tym. U większości osób infekcja zostanie zwalczona przez system immunologiczny, jednak u części dojdzie do przewlekłej infekcji wirusem HPV, co w dłuższej perspektywie może skutkować powstaniem raka szyjki macicy.

Dziesięć lat temu, w 2007 roku rząd Australii rozpoczął program darmowych szczepień ochronnych przeciwko wirusowi HPV dla dziewczynek w wieku 12-13 lat, rozszerzając go w 2013 roku o szczepienia chłopców. W 2016 roku 79% 15-letnich dziewcząt i 73% 15-letnich chłopców było zaszczepionych.

Po 10 latach od rozpoczęcia programu, liczba kobiet w wieku 18-24 lat zarażonych wirusem HPV spadła z 23 proc. w 2005 roku do zaledwie 1 proc. w 2015 r. Wraz ze spadkiem liczby infekcji wirusem HPV, spadnie też poziom zachorowalności na raka szyjki macicy.
Uzupełnieniem programu szczepień jest program badań profilaktycznych - Cervical Screening Test. Do niedawna były to klasyczne badania cytologiczne wykonywane co dwa lata. Niedawno zostały zastąpione bardziej zaawansowanym testem na obecność wirusa HPV, wykonywanym raz na 5 lat.

Przejście od infekcji wirusem HPV do powstania raka szyjki macicy trwa około 10 lat lub więcej. Wykonywany regularnie co 5 lat test wykrywa infekcję wirusem HPV na długo przed powstaniem pierwszych zmian nowotworowych. W przypadku wykrycia obecności wirusa HPV pacjentka podlega wzmożonej kontroli (klasyczna cytologia) i interwencji medycznej, gdy tylko pojawią się pierwsze zmiany w komórkach szyjki macicy. Dzięki takiemu podejściu prawie każdy przypadek zachorowania na raka szyjki macicy może być wykryty w bardzo wczesnej fazie rozwoju i skutecznie leczony.

Połączenie eliminacji czynnika chorobotwórczego (szczepienia przeciwko HPV) z wykrywaniem zagrożenia rakiem szyjki macicy jeszcze przed pojawieniem się pierwszych zmian nowotworowych (badania na obecność wirusa HPV) doprowadzi praktycznie do wyeliminowania raka szyjki macicy w Australii, poza przypadkami marginalnymi zaistniałymi np. w wyniku unikania badań czy szczepień.