Menu

Niedożywienie w raku jajnika – niekorzystny czynnik rokowniczy

rak_jajnika - ilustracja poglądowa

Spośród wszystkich nowotworów narządu rodnego rak jajnika charakteryzuje się najczęstszym występowaniem niedożywienia związanym z chorobą nowotworową, co z kolei jest czynnikiem ryzyka powikłań pooperacyjnych, włącznie z powikłaniami śmiertelnymi. Z tego powodu niezwykle ważna jest dbałość o odpowiednie przygotowanie żywieniowe pacjenta przed rozpoczęciem procesu leczenia.

Analiza badań randomizowanych oceniających wpływ żywienia po zabiegu operacyjnym u chorych z rakiem jajnika nie wykazała jednoznacznie korzyści z zastosowania suplementacji żywieniowej po zabiegu operacyjnym [1]. Informacja ta nie powinna dziwić, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że podstawowym kryterium żywieniowym wpływającym na wyniki leczenia operacyjnego raka jajnika jest przedoperacyjny stan odżywienia pacjenta [2, 3, 4].

Podobnie jak w innych nowotworach, takich jak rak płuca, rak jelita grubego, rak trzustki czy rak żołądka [5,6,7,8] podstawowym parametrem, który powinien być oceniany przed rozpoczęciem leczenia jest poziom białka całkowitego i albuminy.

Istnieje wiele rodzajów parametrów oceniających stan odżywienia przedoperacyjnego w aspekcie powikłań pooperacyjnych i wpływu na wyniki leczenia w raku jajnika, takich jak stosunek albuminy do fibrynogenu w połączeniu z antygenem rakowym CA125 [4], indeks żywieniowy (PNI – Prognostic Nutritional Index) [2] czy stosunek białka C-reaktywnego (CRP) do albuminy [9], ale wszystkie oparte są o ocenę poziomu albuminy. Przygotowując pacjenta do leczenia, należy zwrócić uwagę nie tylko na kliniczne cechy niedożywienia, takie jak utrata masy ciała w ostatnim okresie czasu, ale także ocenić parametry laboratoryjne niedożywienia, takie jak poziom białka całkowitego i albuminy. Jeśli parametry kliniczne i laboratoryjne są obniżone, należy uwzględnić w okresie przygotowywania chorego do leczenia odpowiednią suplementację żywieniową. Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ESPEC) leczenie żywieniowe należy rozpocząć:

  • w przypadku stwierdzenia niedożywienia lub gdy przewidywana przerwa w żywieniu i przyjmowaniu pokarmów przez chorego wynosi ponad 7 dni,
  • u chorych, u których nie jest możliwe zaspokojenie 60% zapotrzebowania białkowo-kalorycznego poprzez żywienie dojelitowe.

Jak wykazano w pracy oceniającej cechy niedożywienia u chorych z rakiem jelita grubego bez klinicznych cech niedożywienia [6], także i u tych chorych następuje stopniowe obniżanie parametrów laboratoryjnych (białko całkowite, albumina), co ma wpływ na częstość i ciężkość powikłań pooperacyjnych.

Zabiegi operacyjne u chorych z rakiem jajnika często wykonywane są po wcześniejszym zastosowaniu chemioterapii indukcyjnej (mającej na celu zmniejszenie masy nowotworu) lub/i w przypadku współistnienia przerzutów do otrzewnej. Oba te stany (chemioterapia, obecność przerzutów do otrzewnej) są przyczyną pogorszenia stanu metabolicznego związanego z żywieniem [10,11]. Kwalifikując pacjentki z zaawansowanym miejscowo rakiem jajnika do zabiegów cytoredukcyjnych zawsze musimy brać pod uwagę ewentualną konieczność poszerzenia operacji o zabiegi w obrębie przewodu pokarmowego (resekcja częściowa jelita grubego, jelita cienkiego, zespolenia w obrębie przewodu pokarmowego), co będzie miało wpływ na ograniczenie możliwości przyjmowania pokarmów drogą doustną w okresie pooperacyjnym.

Pamiętając o zaleceniach ESPEN należy takich pacjentów odpowiednio przygotować żywieniowo przed planowanym leczeniem. Jak wykazało badanie oceniające wpływ doustnej podaży specjalistycznych preparatów białkowych w okresie predoperacyjnym, wystarczą 2 tygodnie przygotowania żywieniowego dla uzyskania poprawy zarówno w podniesieniu masy ciała (średnio o 2 kg) jak i poprawę parametrów białkowych [6].

  • ocena stanu odżywienia chorych z rakiem jajnika przed zabiegiem operacyjnym, zarówno w zakresie parametrów klinicznych jak i laboratoryjnych, powinna być standardem postępowania,
  • chore z cechami niedożywienia powinny mieć standardowo włączone leczenie żywieniowe przed zabiegiem operacyjnym,
  • chore bez klinicznych cech niedożywienia, kwalifikowane do rozległych zabiegów w obrębie jamy brzusznej powinny być przygotowane żywieniowo w okresie przedoperacyjnym; dotyczy to zwłaszcza chorych po chemioterapii oraz z obecnością przerzutów do otrzewnej,
  • brak przygotowania żywieniowego skutkuje zwiększeniem ilości i ciężkości powikłań pooperacyjnych, co ma wpływ na wyniki leczenia onkologicznego,
  • leczenie żywieniowe po zabiegu operacyjnym u chorych bez przygotowania żywieniowego przed operacją nie wpływa na poprawę wyników leczenia.

Opracowanie:
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, prof. ndzw. GUMed
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku


Piśmiennictwo:

  1. Rinninella E. I wsp.: Nutritional interventions to improve clinical outcomes in ovarian cancer: a systemic review of randomized controlled trials. Nutrients 2019;11:1404;
  2. Dai Y. i wsp.: Prognostic significance of preoparative prognostic nutritional index in ovarian cancer. Medicine 2020;99:38;
  3. Asher V. i wsp.: Preoperative serum albumin is an independent prognostic predictor of survival in ovarian cancer. Med Oncol 2012;29:2005;
  4. Wang H. i wsp.: Prognostic significance of preoperative circulating FAR and FCI scores in patients with ovarian cancer. Clin Chim Acta 2020;509:252;
  5. Se-Il G. i wsp.: Low pre-treatment nutritional index is significantly related to poor outcomes in small cell lung cancer. Thorac Cancer 2018;9:1483-1491;
  6. Kabata P. i wsp.: Preoperative nutritional support in cancer patients with no clinical signs of malnutrition--prospective randomized controlled trial. Support Care Cancer. 2015 Feb;23(2):365;
  7. Lien Y. i wsp..: Preoperative serum albumin level is a prognostic indicator for adenocarcinoma of the gastric cardia. J Gastrointest Surg 2004;8:1041-1048;
  8. Hamza N. i wsp.: Perioperative enteral immunonutrition modulates systemic and mucosal immunity and the inflammatory response in patients with periampullary cancer scheduled for pancreatoduodenectomy: a randomized clinical trial. Pancreas 2015;44:41-52;
  9. Liu Y. i wsp.: The prognostic value of the preoperative c-reactive protein/albumin ratio in ovarian cancer. BMC Cancer 2017;17:285;
  10. Banaste N. i wsp.: Preoperative nutritional risk assessment in patients undergoing cytoreductive surgery plus hyperthermic intraperitoneal chemotherapy for colorectal carcinomatosis. Int J Hyperthermia 2018;34:589;
  11. Geisler J., Linnemeier G., Thomas A., Manahan K.: Nutritional assessment using prealbumin as an objective criterion to determine whom should not undergo primary radical cytoreductive surgery for ovarian cancer. Gynecol Oncol 2007;106:128-131;
» powrót na początek strony

Menu działu dla pacjenta

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA

Leczenie żywieniowe - wprowadzenie

Według definicji leczenie żywieniowe jest nieodłączną częścią procesu leczniczego, która ma za zadanie poprawę bądź utrzymanie stanu odżywienia, co ma bezpośredni wpływ na wyniki leczenia oraz związane z tym rokowanie.

Chorzy z nowotworami przewodu pokarmowego wykazują w wielu przypadkach cechy niedożywienia, wynikające zarówno z zaawansowania choroby (niedrożność, biegunka, wymioty) jak i zmian metabolicznych spowodowanych stresem.

» Więcej

Przejdz do działu "Leczenie żywieniowe"

W tym dziale prezentujemy szereg artykułów na temat leczenia żywieniowego zaczynając od podstaw, poprzez obszerne omówienie zagadnienia aż do opisu sposobów postępowania w przypadku istotnych problemów dotyczących stanu odżywienia.

» przejdz do działu