Prace nad lekiem na raka trzustki

Naukowcy z Katedry Technologii Leków i Biochemii Politechniki Gdańskiej pracują nad związkami chemicznymi, które wykazują działanie przeciwnowotworowe. Wyniki dotychczasowych prac wskazują na wysoką skuteczność badanych związków w zwalczaniu komórek raka trzustki.

Zespół kierowany przez prof. Jerzego Konopę zaprojektował struktury i zsyntetyzował 40 nowych związków mogących mieć działanie lecznicze. Zbadano ich aktywność cytotoksyczną wobec kilkunastu linii komórek nowotworowych oraz aktywność wobec nowotworów ludzkich przeszczepionych na zwierzęta. Trzy spośród przebadanych związków bardzo pozytywnie reagują na nowotwory trzustki. Wynik ten stanowi podstawę do opracowania leku na ten bardzo trudny w leczeniu rodzaj nowotworu.

– W ramach grantu NCBR (Narodowe Centrum Badań i Rozwoju) przetestowaliśmy nasze nowe związki wobec kilkunastu typów nowotworów litych, w tym okrężnicy, wątroby, płuc, prostaty, piersi oraz trzustki. Bardzo nas podbudował fakt, że kilka z nich wykazało obiecującą aktywność wobec nowotworów trzustki stanowiących typ znany z wysokiej złośliwości i oporności na terapię. W przeprowadzonych testach powszechnie stosowana gemcytabina słabiej hamowała wzrost tych nowotworów niż nasze najlepsze związki. Ostatecznie wyselekcjonowano spośród badanej grupy preparaty najbardziej aktywne. Ich ogromną zaletą jest fakt, że wykazują działanie w niskich dawkach oraz, jak wykazaliśmy wstępnie, działają poprzez selektywny molekularny mechanizm, oddziaływanie z tzw. kwadrupleksami DNA – mówi prof. Zofia Mazerska, jedna z realizatorek grantu NCBR.

Badane związki, o których opowiada prof. Mazerska, zostały zgłoszone do europejskiej (EPO) i międzynarodowej ochrony patentowej (PCT) by chronić wyniki pracy gdańskich naukowców.

– Opracowanie nowego leku przeciwnowotworowego jest niezwykle kosztowne. Szacuje się, że łączne nakłady na lek dopuszczony do stosowania przez amerykańską agencję Food and Drug Administration sięgają 2 mld dolarów. W 2016 roku agencja ta zatwierdziła jedynie 22 nowe leki, z czego 4 to leki przeciwnowotworowe. Właściwa ochrona własności intelektualnej jest w tej branży bardzo istotna, ponieważ żaden inwestor nie zaryzykuje poniesienia tak wielkich nakładów na badania kliniczne, jeżeli prawa własności do kandydata na lek nie będą odpowiednio uregulowane – wyjaśnia Jerzy Buszke, Broker Innowacji z Centrum Transferu Wiedzy i Technologii PG.

Zespół naukowy z Katedry Technologii Leków i Biochemii wysłał opis efektów swoich badań do prestiżowego National Cancer Institute, USA, w ramach programu NExT (NCI Experimental Therapeutics Program) z wnioskiem o przeprowadzenie dalszych prac dotyczących związków opracowanych na PG.

– To wieloetapowe badania. W odpowiedzi otrzymaliśmy kilka zaleceń, po wykonaniu których mamy realną szansę, by nasze związki trafiły „pod opiekę” programu NExT – wyjaśnia prof. Zofia Mazerska, która przejęła po prof. Konopie kierownictwo nad badaniami.

Firmy farmaceutyczne chętnie sięgają po wyniki badań wypracowane w jednostkach naukowych. Dzięki temu mogą zaoszczędzić zarówno czas jak i pieniądze w procesie wyszukiwania nowych, dobrze rokujących związków. – Jak dotąd skontaktowaliśmy się z ponad 60 przedsiębiorstwami i instytutami z branży farmaceutycznej. Wierzymy, że znajdziemy inwestora, który zakupi wyniki naszych badań lub zleci nam dalsze prace nad kandydatem na lek – mówi Buszke.

Warto dodać, że Katedra Technologii Leków i Biochemii ma wieloletnie doświadczenie związane z poszukiwaniem związków przeciwnowotworowych. Z tej właśnie katedry pochodzi pierwszy polski lek przeciwnowotworowy Ledakrin (NitracrineR) oraz związek C-1311 (Symadex), który dotarł do drugiej fazy badań klinicznych.