Wskazania do leczenia żywieniowego

Odpowiednie żywienie jest jedną z podstawowych metod leczenia lub wspomagania terapii pacjentów. Jest także usankcjonowane prawnie poprzez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego oraz z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Późniejsze Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 15.09.2011, nakazujące wykonywanie badań przesiewowych stanu odżywienia wszystkich chorych przyjmowanych do szpitala (z wyjątkiem pacjentów oddz. ratunkowych), stanowi realizację jednego z ważnych zaleceń Rady Europy.

U chorych z zachowaną czynnością przewodu pokarmowego należy wykorzystać tę naturalna drogę podaży składników odżywczych. W ten sposób następuje fizjologiczna stymulacja przewodu pokarmowego, zapewniając odżywianie komórek nabłonka jelitowego, jednocześnie zapobiegając zanikowi kosmków, wzmacnia się barierę jelitową i zapobiega translokacji bakteryjnej. Tylko żywienie dojelitowe stymuluje wszystkie rodzaje czynności przewodu pokarmowego, w tym także układu immunologicznego związanego z jelitem.

Aktualne wytyczne ESPEN (Europejskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego i Metabolizmu), ASPEN i PTZPiD:

• Preferuje się żywienie przez przewód pokarmowy, jeśli tylko jest możliwe
• Leczenie żywieniowe należy rozpocząć w przypadku stwierdzenia niedożywienia lub gdy przewidywana przerwa w żywieniu i przyjmowaniu pokarmów przez chorego wynosi ponad 7 dni.
• Żywienie pozajelitowe należy zastosować u chorych, u których nie jest możliwe zaspokojenie 60% zapotrzebowania białkowo-kalorycznego poprzez żywienie dojelitowe.
• Zalecane drogi podaży diet przemysłowych: doustna, przez zgłębnik nosowo-żołądkowy, nosowo-jelitowy, a u chorych wymagających przewlekłego żywienia - PEG.
• U większości chorych nocne głodzenie przed operacją nie jest konieczne. Osoby bez zwiększonego ryzyka zachłyśnięcia mogą przyjmować płyny do 2 godz. przed znieczuleniem. Spożywanie pokarmów stałych jest dozwolone do 6 godz. przed rozpoczęciem znieczulenia.
• U wszystkich chorych na nowotwory poddawanych dużym operacjom w obrębie jamy brzusznej zaleca się przedoperacyjne żywienie dojelitowe, najlepiej z dodatkiem immunomodulacyjnym (arginina, kwasy omega-3, nukleotydy) przez 5-7 dni niezależnie od stanu odżywienia.
• W ciężkim ozt zaleca się wczesne żywienie dojelitowe przez zgłębnik nosowo-jelitowy, wlew ciągły: u chorych operowanych korzystne jest założenie jejunostomii. Podaż dożołądkowa nie jest przeciwskazana. Zalecane są diety peptydowe lub wzbogacone w substancje immunologicznie czynne, a także diety standardowe u chorych bez zaburzeń funkcji wchłaniania jelitowego.
• Zaleca się żywienie dojelitowe w marskości wątroby, ponieważ poprawia stan odżywienia i czynność wątroby, zmniejsza ryzyko powikłań i wydłuża przeżycie.

Procedurę leczenia żywieniowego możemy rozliczyć przez NFZ w poniższych instytucjach:

• Stacjonarne : Szpitale, zakłady opieki długoterminowej i hospicyjnej
• Zakłady opiekuńczo-lecznicze
• Oddziały medycyny paliatywnej
• Hospicjum stacjonarne
• Ambulatoryjne HEN (Żywienie domowe dojelitowe), HPN (Żywienie domowe pozajelitowe)

spełniając odpowiednie wymogi tzn. wypełniając kartę kwalifikacji pacjenta oraz wykonując ocenę stanu odżywienia NRS2002 (ocena ryzyka związanego z niedożywieniem) lub SGA (Subiektywna Globalna ocena stanu odżywienia).

Prawidłowe odżywianie dostosowane do aktualnej sytuacji metabolicznej i klinicznej pacjenta powinno być ważnym elementem leczenia chorego.

Opracowanie:
Beata Jakusik, Anna Kosowska