dla pacjentów i lekarzy
Rak jajnika - podstępny zabójca
07.05.2021
Z okazji przypadającego 8 maja Światowego Dnia Świadomości Raka Jajnika (World Ovarian Cancer Day) chcemy zwrócić uwagę na to jak groźnym i podstępnym nowotworem jest rak jajnika i co można zrobić by obniżyć ryzyko rozwoju tego nowotworu.
Rak jajnika jest najniebezpieczniejszym nowotworem u kobiet i cechuje się wysoką śmiertelnością. Corocznie w Polsce diagnozuje się około 3700 przypadków raka jajnika i odnotowuje około 2700 zgonów z jego powodu. Najwięcej przypadków notuje się pomiędzy 40. a 70. rokiem życia, ale rak jajnika może wystąpić w każdym wieku, również u młodych kobiet. Istotnym czynnikiem ryzyka jest uwarunkowanie genetyczne – obecność mutacji BRCA1 lub BRCA2.
Rak jajnika jest najbardziej śmiercionośnym nowotworem u kobiet. Wynika to z braku wiarygodnych badań przesiewowych (profilaktycznych) oraz niejednoznacznych objawów, które często są mylone z innymi, mniej poważnymi chorobami. Z powyższych przyczyn jest często diagnozowany w zaawansowanym stadium, co znacząco utrudnia proces leczenia i przekłada się na złe rokowania.
U około 70% pacjentek do wykrycia raka jajnika dochodzi gdy znajduje się on w III lub IV stopniu zaawansowania. Wykrycie raka jajnika we wcześniejszym stadium jest zazwyczaj kwestią przypadku, zazwyczaj przy okazji badań obrazowych wykonywanych z innych przyczyn lub profilaktycznie.
Objawy raka jajnika
W początkowych stadiach rozwoju rak jajnika zazwyczaj nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Guz może się rozwijać bez odczuwalnych dolegliwości. Ze względu na położenie jajników wewnątrz otrzewnej wyściełającej jamę brzuszną, komórki nowotworowe pochodzące z guza pierwotnego mogą przemieszczać się z płynem otrzewnowym i tworzyć przerzuty w obrębie otrzewnej oraz w sąsiadujących narządach: jelitach, wątrobie lub żołądku. Dopiero wtedy pojawia się większość z charakterystycznych dla raka jajnika objawów, niestety na tym etapie choroba jest już w zaawansowanym stadium.
Typowymi objawami raka jajnika są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ból brzucha, wzdęcia, uczucie pełności, brak apatytu. Może wystąpić potrzeba częstego oddawania moczu oraz dolegliwości bólowe w obrębie miednicy. Zwrócić uwagę należy również na uczucie zmęczenia bez określonej przyczyny czy nieoczekiwaną utratę wagi.
Profilaktyka raka jajnika
Niestety obecnie nie istnieją skutecznie badania profilaktyczne pozwalające na wykrycie bezobjawowego raka jajnika we wczesnym stadium. Z dostępnych metod diagnostyki najlepszym rozwiązaniem jest przezpochwowe badanie USG, które umożliwia wczesne wykrycie rozwijającego się guza raka jajnika.
Czynniki zmniejszające ryzyko rozwoju raka jajnika:
- Regularne wykonywanie badań ginekologicznych,
- Ciąża i karmienie piersią - u kobiet ze zmniejszoną ilością cykli jajeczkowania, wynikającą z ciąży i karmienia piersią, ryzyko zachorowania na raka jajnika jest niższe. Stwierdzono także, że zachorowalność na raka jajnika jest mniejsza u kobiet które zachodziły w ciążę – im więcej ciąż, tym bardziej obniża się ryzyko zachorowania, szacunkowo o 10 do 15 procent na ciążę. Odwrotne zjawisko występuje u kobiet z nieprzerwanym jajeczkowaniem i tym samym większą ilością cykli owulacyjnych – są one narażone na zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika,
- Doustne tabletki antykoncepcyjne – obniżają w znaczny sposób ryzyko zachorowania na raka jajnika, a także na raka trzonu macicy. Badania wskazują, że nawet piętnaście lat po zaprzestaniu stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych ryzyko zachorowania jest niższe o około 50%,
- Zabieg usunięcia jajników (owariektomia lub adneksektomia) - usunięcie jajników i jajowodów bardzo znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika. Jednak w bardzo rzadkim przypadku może dojść do rozwoju choroby w wyściółce jamy otrzewnej, więc operacja nie eliminuje ryzyka w 100%.
Genetycznie uwarunkowane ryzyko zachorowania na raka jajnika
U około 10 do 15% kobiet, u których zdiagnozowano raka jajnika, występują genetyczne predyspozycje do rozwoju tej choroby spowodowane obecnością dziedzicznej mutacji w genach BRCA1 lub BRCA2. Mutacje w genach BRCA1/BRCA2 są powiązane zarówno z rakiem jajnika, jak i rakiem piersi.
Kobiety, u których w rodzinie odnotowano przypadki raka jajnika lub raka piersi, powinny skontaktować się z lekarzem specjalistą i wykonać testy genetyczne w kierunku oceny obecności mutacji BRCA1/2.
Źródło:
- Opracowanie własne Onkonet.pl
- World Ovarian Cancer Coalition
NU-MED Onkologia
Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.
Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii
Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:
- Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
- Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
- Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
- Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
- Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA